Umowa składu

Umowa składu (Lagervertrag) to umowa dotycząca przechowania towaru przez przedsiębiorcę składowego (Lagerhalter). Ona jest regulowana w niemieckim kodeksie handlowym (Handelsgesetzbuch), często ale przedsiębiorcy składowi mają własne ogólne warunki umowy. Jeżeli przedsiębiorca składowy działa jako spedytor, są to często ogólne niemieckie warunki spedytorów z roki 2017 (Allgemeine Deutsche Spediteurbedingungen – ADSp 2017). Istotne regulacje może zawierać też kwit składowy (Lagerschein). Umowa składu może też być częścię umowy logistycznej (Logistikvertrag).

Przedsiębiorca składowy ma prawo zastawu (Pfandrecht) wobec towarów składanych w jego składzie odpowiada ale za szkody częściowo bez konieczności udowodnienia winy (Obhutshaftung). W ogólnych warunkach umowy tutaj często spotyka się regulacje korzystniejsze dla przedsiębiorcy składowego.

Roszczenia z umowy składu przedawniają się bardzo szybko. Termin wynosi tylko rok.

Kancelaria pomaga przy zawarciu umowy składowej oraz w prowadzeniu sporów pozasądowych i sądowych na podstawie prawa składowego.

Prokura

Prokura (Prokura) jest specjalnym rodzajem szerokiego pełnomocnictwa dla pracobiorcy kupca (Kaufmann), który jako prokurent (Prokurist) jest wpisywany do rejestru handlowego (Handelsregister). Zakres prokury jest regulowany w niemieckim kodeksie handlowym (Handelsgesetzbuch) i nie może być ograniczony w stosunku do osób trzecich.

Prokura upoważnia prokurenta do dokonywania prawie wszystkich czynności pozasądowych i sądowych związanych z prowadzeniem handlowej działalności gospodarczej (Handelsgewerbe) kupca. Prokurent nie może natomiast zbyć lub obciążyć przedsiębiorstwa, nieruchomości lub prawa równego nieruchomości (grundstücksgleiches Recht), zmienić formę prawną przedsiębiorstwa lub przedmiot działalności, przyjąć nowego wspólnika, ogłosić upadłość, udzielić prokury, podpisać bilans lub rozliczenie podatkowe, złożyć przysięgę oraz zgłosić wpis do rejestru handlowego. Prokurent nie może zawierać umów w imieniu kupca z samym sobą lub inną osobą, którą reprezentuje, (Insichgeschäft), chyba że zakaz ten został uchylony i uchylenie zakazu wpisane jest do rejestru handlowego. Prokrua jest dalej idąca niż pełnomocnictwo handlowe (Handlungsvollmacht), które nie jest wpisywane do rejestru handlowego.

Prokura może być samodzielna (Einzelprokura) lub łączna (Gesamtprokura). Przy samodzielnej prokurze prokurent może działać sam, przy łącznej prokurze prokurent może działać tylko wspólnie razem z inną osobą, przykładowo innym prokurentem. Prokura może też być jako prokura oddziałowa (Filialprokura) ograniczona do spraw jednego oddziału przedsiębiorstwa lub jako generalna (Generalprokura) mieć zastosowanie dla całego przedsiębiorstwa.

Umowa, którą zawiera prokurent z osobą trzecią w imieniu kupca, jest dla kupca wiążąca nawet wtedy, jeżeli kupiec w stosunku do prokurenta ograniczył prokurę. W takim przypadku ale prokurent odpowiada za wyrządzoną szkodę wobec kupca. Umowa nie jest ale wiążąca dla kupca, jeżeli prokurent i trzecia osoba działają umyślnie na szkodę kupca (Kollusion) lub osoba trzecia zna ograniczenie (Evidenz).

Prokura wygasa (Erlöschen) przez przejęcie przedsiębiorstwa przez osobę trzecią, upadłość, zakończenie działalności, odwołanie, wypowiedzenie umowy o pracę prokurenta lub utratę do czynności prawnych przez prokurenta. Prokura wobec osób trzecich jest ale tak długo ważna, jak długo nie została skreślona (Löschen) z rejestru handlowego. Zatem w interesie kupca jest, aby jak najszybciej dokonać wpisu skreślenia prokury.

Prokurent podpisuje się z reguły z dodatkiem ppa. (z łaciny per procura autoritate – z mocy prokury).

Kancelaria pomaga przy udzielaniu, odwołaniu oraz rejestracji prokury w rejestrze handlowym oraz w prowadzeniu sporów pozasądowych i sądowych związanych z udzieleniem lub powołaniem się na prokurę.

Pełnomocnictwo handlowe

Pełnomocnictwo handlowe (Handlungsvollmacht) jest specjalnym rodzajem szerokiego pełnomocnictwa dla pracobiorcy kupca (Kaufmann). Nie jest ono ale wpisywane do rejestru handlowego (Handelsregister). Zakres pełnomocnictwa handlowego jest regulowany w niemieckim kodeksie handlowym (Handelsgesetzbuch) ale może być ograniczony w stosunku do osób trzecich. Ograniczenia ale mają tylko wtedy zastosowanie wobec osób trzecich, jeżeli są im znane lub ze względu niedbalstwa nieznane.

Pełnomocnictwo handlowe upoważnia pełnomocnika handlowego do dokonywania czynności pozasądowych związanych z prowadzeniem danej handlowej działalności gospodarczej (Handelsgewerbe) kupca. Pełnomocnika handlowego obowiązują te same ograniczenia jak prokurenta. Poza tym nie może wystawiać weksli, wziąć kredytu lub prowadzić procesu sądowego.

Pełnomocnictwo handlowe może być ogólne (Allgemeine Handlungsvollmach) lub danego rodzaju (Arthandlungsvollmacht) lub specyficzne (Spezialhandlungsvollmacht).

Umowa, którą zawiera pełnomocnik handlowy z osobą trzecią w imieniu kupca, jest dla kupca wiążąca, jeżeli pełnomocnik handlowy działał w ramach pełnomocnictwa handlowego.

Pełnomocnictwo handlowe wygasa (Erlöschen) w takich samych przypadkach jak prokura. Ponieważ ale pełnomocnictwo handlowe nie jest wpisywane do rejestru handlowego, nie trzeba je też skreślać. Wystarczy oddanie dokumentu pełnomocnictwa przez pełnomocnika handlowego oraz ewentualne powiadomienie partnerów biznesowych przez kupca.

Pełnomocnik handlowy podpisuje się z reguły z dodatkiem i.V. (in Vertretung). lub i.A. (im Auftrag).

Kancelaria pomaga przy udzieleniu lub odwołaniu pełnomocnictwa handlowego oraz w prowadzeniu sporów pozasądowych i sądowych związanych z udzieleniem lub powołaniem się na pełnomocnictwo handlowe.

Sukcesja przedsiębiorstwa

Sukcesja przedsiębiorstwa (Unternehmensnachfolge) to obszerne zagadnienie prawne z pogranicza prawa handlowego, prawa spółek, prawa podatkowego oraz często też prawa pracy, prawa spadkowego i prawa rodzinnego. Każdy przedsiębiorca kiedyś chce lub musi zakończyć swoją działalność rynkową. Jej zakończenie może wynikać z chęci przejścia na zasłużoną emeryturę, choroby lub nagłego zgonu. Przezorny przedsiębiorca powinien być przygotowany na każdą ewentualność losu. Pytanie, które kiedyś zawsze się pojawi, to: co ma się stać z przedsiębiorstwem, jak zabraknie przedsiębiorcy?

Jeżeli przedsiębiorca ma dzieci, innych członków rodziny lub bliskie osoby, które chcieliby zastąpić przedsiębiorcę, to odpowiednio wcześnie należy przygotować sukcesję przedsiębiorstwa. Pierwszym zagadnieniem jest forma prawna, w której dotychczas było prowadzone przedsiębiorstwo. Tutaj często może być wskazana zmiana formy prawnej przed przekazaniem przedsiębiorstwa sukcesorą. Przy kupcach (Kaufmann) istniej możliwość ograniczenia odpowiedzialności sukcesorów za znane lub nieznane długi przedsiębiorstwa, które powstały przef sukcesją, przez odpowiedni wpis do rejestru handlowego (Handelsregister). Zatem korzystna może być odpowiednio wczesna rejestracja przedsiębiorstwa w rejestrze handlowym.

Korzystna może być ale też zamiana na spółkę osobową (Personengesellschaft) lub kapitałową (Kapitalgesellschaft), w szczególności kiedy senior nie chce przekazać juniorom całego przedsiębiorstwa naraz tylko najpierw ich przyjąć jako wspólników aby ich przyuczyć fachu i zapoznać z klientami i innymi partnerami biznesowymi. Z punktu widzenia formalnego łatwiej jest przekazać udziały w spółce z o.o. (GmbH lub UG) niż cały inwentarz przedsiębiorstwa samodzielnie działającego kupca.

Przy wyborze nowej formy prawnej zawsze pojawia się kwestia opodatkowania. Dochód spółek handlowych jest inaczej ustalany niż małych kupców i podlega innym podatkom niż dochód spółek osobowych oraz działalności jednoosobowej. Sama sukcesja przedsiębiorstwa ale też może wywołać skutki podatkowe. Tutaj należy wziąć pod uwagę podatek dochodowy od osób fizycznych (Einkommensteuer), podatek od darowizn i spadku (Schenkung- und Erbschaftsteuer), podatek obrotowy (Umsatzsteuer) oraz podatek od nabycia gruntów (Grunderwerbsteuer), jeżeli do przedsiębiorstwa należą nieruchomości. Wczesne i dobrze przygotowanie sukcesji przedsiębiorstwa tutaj może zaoszczędzić przekazującemu oraz sukcesorą dużo pieniędzy, z których w innym przypadku będzie się cieszył fiskus. Chodzi tutaj przede wszystkim o uniknięcie ujawnienia cichych rezerw (Stille Reserven) oraz kontynuowanie wartości księgowych (Buchwertfortführung), uzyskanie ulg podatkowych dla kontynuacji sum wypłat (Lohnsumme) przy podatku od darowizn i spadku, uniknięcie podatku obrotowego oraz od nabycia gruntów.

Kwestie prawa pracy zawsze pojawiają się wtedy, jeżeli w przedsiębiorstwie są zatrudnieni pracobiorcy. Niemieckie prawo pracy przewiduje kontynuacje dotychczasowych umów o pracę po przejściu przedsiębiorstwa na innego pracodawcę (Betriebsübergang). To trzeba odpowiednio przygotować i odpowiednio powiadomić pracobiorców o ich prawach, ponieważ pracobiorca nie musi się zgodzić na przyjęcie umowy o pracę przez nowego pracodawcę. Z drugiej strony też sukcesor może nie chcieć przejąć wszystkich pracobiorców lub zamienić ich na innych.

Kwestie prawa spadkowego zawsze się pojawiają, jeżeli do sukcesji dochodzi ze względu na zgon przedsiębiorcy. Ale też w razie przekazania przedsiębiorstwa ciepłą ręką (mit warmer Hand) w ramach antycypowanego dziedziczenia (vorweggenommene Erbfolge) może dojść do sporów pomiędzy przyszłymi spadkobiercami. Zatem przygotowanie przemyślanego testamentu lub nawet umowy o spadek (Erbvertrag) może być istotne dla udanej sukcesji przedsiębiorstwa.

Kwestie prawa rodzinnego pojawiają się wtedy, kiedy przedsiębiorca ma współmałżonka. Jeżeli małżonkowie zawarli ślub w Niemczech i nie wybrali przez intercyzę (Ehevertrag) innego małżeńskiego ustroju majątkowego (Gütterrecht), to podlegają ustrojowi wspólności przyrostu majątku (Zugewinngemeinschaft). Według tego ustroju współmałżonek nie może dysponować całością lub większą częścią swojego majątku bez zgody drugiego współmałżonka. Z reguły przedsiębiorstwo będzie stanowiło dużą część całego majątku przedsiębiorcy. Aby zapobiec niemiłym niespodzianką należy od początku omawiać kwestię sukcesji przedsiębiorstwa ze współmałżonkiem lub zawrzeć odpowiednio wcześnie stosowną intercyzę.

Na końcu sukcesorzy muszą się zastanowić czy nie wykorzystać znajomości rynku seniora przez zaoferowaniu mu umowy o doradztwo (Beratervertrag), także całkiem nie opuści swojego przedsiębiorstwa a dla juniorów jego rada może być cenna. Koniec końców wynagrodzenie z takiej umowy może dla seniora być też fajnym dodatkiem do emerytury bez stresu związanym z prowadzeniem całego biznesu.

Jeżeli przedsiębiorca nie ma bliskich osób, które chciałyby zastąpić przedsiębiorcę, to w grę wchodzi sprzedaż przedsiębiorstwa osobom trzecim. Ta kwestia dotyczy klasycznej materii przejęcia przedsiębiorstwa (Unternehmenskauf). Wiele niemieckich przedsiębiorców już jest w podeszłym wieku i często nie mają w rodzinie nikogo, kto mógłby zastąpić seniora, i wiele tych przedsiębiorstw trafi na rynek. Przejęcie dobrze funkcjonującego przedsiębiorstwa ze stałą klientelą i systemem dystrybucji może być ciekawe dla polskich przedsiębiorców działających w z tej samej branży, którzy starają się wejść na niemiecki rynek.

* Przejęcie przedsiębiorstwa (Unternehmenskauf)

Jeżeli ani sukcesja ani sprzedaż przedsiębiorstwa nie jest możliwa, to przedsiębiorca lub jego spadkobiercy muszą zakończyć działalność likwidacją (Liquidation) przedsiębiorstwa. Do tego należy zakończenie wszystkich umów, spieniężenie całego majątu oraz spłata wszystkich długów a na końcu skreślenie kupca z rejestru handlowego i wypłata pozostałego salda bankowego na prywatne konto byłego właściciela przedsiębiorstwa.

Kancelaria pomaga przy przygotowaniu sukcesji, przejęciu / sprzedaży lub likwidacji przedsiębiorstwa oraz w sporach pozasądowych i sądowych wynikających z tych czynności.